Some thoughts on some news

Central Park, New York City © Ed Harms

Hij vond het leuk, dat blogje van mij over Nieuwsuur New York. En daarom zit ik met de correspondent aan de koffie, in Williamsburg, een trendy, hippe wijk in Brooklyn, New York. “Waar moet ik nou op letten, Tom, in de stad?” Hij denkt na. “Probeer het straatbeeld ‘ns te zien. Niet kijken dus, zien. Iedereen loopt hier: blanken, African-Americans, latino’s, Aziaten. Allemaal door elkaar. Maar mengen doet het niet.”

En ik denk er inderdaad iets van te zien. In de metro naar Central Park valt me iets op. Twee blanke kindertjes, ik schat ze 3 en 6, met toch al een enigszins arrogante uitstraling, zitten naast een African-American vrouw die duidelijk bij hen hoort. Zonder veel plezier overigens, zo te zien. Hoe zit dit? Even verderop hetzelfde. Een vrouw geeft een baby de fles. Maar het is niet haar moeder: het kind is te netjes aangekleed. Die vrouw niet. Hoe zit dit? Dan dringt het tot me door: het zijn de particuliere nanny’s. Die door welgestelde New Yorkers worden ingehuurd om hun kinderen onder hun hoede te nemen en de dag goed door te loodsen. Omdat de ouders daar zelf, met hun drukke banen, geen tijd voor hebben. In Central Park zelf zie ik er later veel meer. In groepjes. De nanny’s zoeken elkaar op, dat is duidelijk.

Ongetwijfeld worden deze kinderen klaargestoomd voor de beste scholen en de beste banen. In de VS is de concurrentie ook op dat gebied moordend. Dat is zo’n fundamenteel kenmerk van de Amerikaanse samenleving.

Maar hoe zit het dan met de kinderen van niet zo welgestelde ouders, die ook drukke (en vaak twee) banen hebben, en die werkelijk nooit een nanny kunnen betalen?

“Tsja, daarvan zie ik er nogal wat”, vertelt ’s avonds een goede kennis onder het eten. Hij bestuurt een opleidingsinstelling. “Geen geld, geen begeleiding: in New York haakt 50% van de middelbare scholieren vòòr het examen af. Da’s groep 1. En van de helft die geen drop-out is, is de helft niet geschikt om te studeren. Da’s groep 2. Die komen allebei bij mij. Met een cursus of een gerichte beroepsopleiding proberen ze dan, alsnog, een certificaat of diploma te halen dat hen toegang geeft tot een baan”.

Ik overdenk het later en ben verbaasd. Even afgaand op deze cijfers: hoe functioneert een maatschappij die slechts 25% hoog opgeleiden heeft? Ja, het kan. Omdat die groep dan relatief gezien heel veel verdient. En zo – even sterk versimpeld – de resterende 75% aan het werk houdt. En dus onder andere nanny’s kan blijven inhuren. Die dan op een mooie dag weer naar buiten gaan. Om elkaar op te zoeken. Om lotsverbondenheid te delen. “Hoe zijn ‘jouw’ ouders?”

(O, en dat blogje over Nieuwsuur New York? https://edharmsblog.com/2012/10/01/friend/)

Het ligt natuurlijk voor de hand, maar check het toch even. Eén van de Nederlandse beheerders van de Amerikaanse Begraafplaats in Margraten bevestigt het: de vlag hangt halfstok wegens de aanslagen in Boston. Hij is een pro-actieve vraagbaak, maar heeft ook een belangrijke opdracht: ogen en oren openhouden (waarvoor hij sinds kort door het State Department minder betaald wordt – the sequester, weet u). Maar: komt er een auto de begraafplaats oprijden? Komt die dan ook uit op de parkeerplaats? Zijn er mensen die om een of andere reden opvallen? Hij spreekt er vanzelfsprekend in algemene termen over, maar zo sta ik op deze zonnige zaterdagmiddag met zo’n gemoedelijke Limburger over de veiligheid op dat kleine stukje Amerika in Nederland te praten. Met nog een ander contrast: op die begraafplasts, in dat groene, glooiende maar vooral vredige heuvellandschap. Maar ook zo verweven.

In de wetenschap dat over 2 jaar een derde van zetels verkiesbaar is, is een aantal Republikeinse Senatoren op zoek naar het ‘radicale midden’. Ze nemen gematigder posities in. Op financieel terrein. Op meer fundamentele en levensbeschouwelijke issues. Ze gaan daarover de discussie aan. Het is hun antwoord op de verkiezingsnederlaag.

Wat ze – onbegrijpelijkerwijs – niet doorzien is dat ze daarmee hét probleem van de Republikeinse Partij verergeren: verdeeldheid. Ze importeren de polarisatie en de ‘culture wars’ binnen de Republikeinse Partij, waar die tot nu toe één vijand had: de Democraten. Nu zijn ze hun eigen vijand. Dodelijk.

Dat redelijk fundamentele probleem zou er niet zijn, als de Republikeinen een duidelijke kroonprins hadden gehad. Nu al, voor de verkiezingen al. Eén man (niet m/v – daar zijn het Republikeinen niet zo van) die het voor elkaar krijgt om de GOP achter zich te verenigen, heeft kans om in 2016 president te worden. Kijk naar Obama: toen die in 2004 z’n keynote speech hield op de Democratische Conventie, was het duidelijk: “daar staat onze kandidaat over 4 jaar”. Maar kijk nu achter de coulissen: leeg, hij is er niet.

De Democraten zijn er wel op voorbereid. Hillary Clinton is de enige kandidaat die nu een serieuze optie is. En als je nu geen serieuze optie bent, is het te laat. En dus gaat ze “eerst een jaar slapen”. Uitrusten, ongetwijfeld. Maar dan? Terug naar Arkansas? Hillary, die nooit, maar dan ook nooit het doel van het presidentschap opgeeft? Bill, die nooit, maar dan ook nooit het leven in de schijnwerpers opgeeft (wat wel een gevaar is, overigens…). In een speelveld met Republikeinen die zich in vier jaar niet als eenheid gaan herpakken? Ik zie het ervan komen: Clinton gaat na dat jaar tukken rustig drie jaar gebruiken om dat miljard dollar campagnegeld binnen te harken. Straks een jaar of zes ouder, een jaar of zes wijzer. Want Clinton heeft gezien hoe je campagne voert: “grassroots”. Elke kiezer serieus nemen, waar die kiezer de politiek niet serieus neemt. Als ze dat overneemt, en de arrogantie van 4 jaar geleden nooit meer toont, dan wordt ze de eerste vrouwelijke president van de VS. En zeg zelf: die kans laat Clinton niet voorbij gaan.

Het blijft werkelijk on-be-grij-pe-lijk. Gedelegeerden op de conventie van de Republikeinse Partij die pindanootjes naar een African-American cameravrouw van CNN gooien. “That is how we feed animals”. Je verstand staat erbij stil. Plaatsvervangende verontwaardiging. Zo voel je je toch?

En dan de reactie van die cameravrouw. Zo superieur, onvoorstelbaar: “I can’t change these people’s hearts and minds. No, it doesn’t feel good. But I know who I am. I’m a proud black woman. A lot of black people are upset. This should be a wake-up call to black people. . . . People were living in euphoria for a while. People think we’re gone further than we have.”

En dus zijn het nog steeds gescheiden bevolkingsgroepen. Een levenshouding die bij beide groepen eeuwen zo geweest is, verandert niet in één of twee generaties, laat staan bij wet.

Ik denk terug aan het stel in een reportage van Eelco Bosch van Rosenthal en Sander Warmerdam: Walter en Lela Morris. Lela is inmiddels overleden, en zal boven inwendig huilen, maar ook trots en waardig het met die cameravrouw eens zijn: “I’m a proud black woman: http://www.youtube.com/watch?v=uSlpy437Ilg&feature=related”

Soms tref je een taxichauffeur met wie je een interessant gesprek kan hebben. Hij reed naar Dulles Airport via wat hij noemde “upper Georgetown”. De huizen hier, wees hij aan, worden gekocht voor 4 miljoen maar zijn, in economisch betere tijden, 6 miljoen dollar waard.

“Wie wonen hier?” vroeg ik hem. “Wel, in dat huis” – hij minderde vaart – “woont het hoofd Chirurgie van het George Washington University Hospital”. Ik wist even niet wat ik hoorde. Dat is nog eens een WOPT-er. Alle (semi-)overheidsinstellingen in NL moeten de inkomens boven de € 193.000 openbaar maken. Stom, Europees gedacht. In de VS woont het hoofd Heelkunde gewoon, niks bijzonders aan, in een huis dat 6 miljoen waard is.

“Gaan artsen nu ook minder verdienen onder Obamacare?” “That’s a very good question, sir, a very good one”. (Well, thanks). En daarin zat eigenlijk het antwoord al. Het zal gaan gebeuren, maar in beperkte mate. Onder Obamacare heeft iedereen verplicht een particuliere verzekering (enkele groepen uitgezonderd die dat al van de overheid kregen: mensen met echt een laag inkomen en ouderen, hoewel juist dat onder Obamacare wat uitgekleed is). Ik veronderstelde dat die verzekeringsmaatschappijen het verlies in salaris niet gaan compenseren. Die kijken wel – gezien hun winstmaximalisatie – wel uit. “You’re right”, aldus de taxichauffeur. “It will be the government, and that has no money already. And raising taxes will be an issue. I just don’t know how they will solve that”.

Gezondheidszorg in Amerika. Met alle overdiagnostiek (uit angst te worden vervolgd een scheurtje in een kleine teen gemist te hebben), met voor Amerikaanse begrippen normale salarissen, met verzekeringsmaatschappijen die winstmaximalisatie nastreven – en dan een universele, collectieve gezondheidszorg? Het lijkt in de praktijk een onmogelijke combinatie. Vooralsnog voel ik – maar kan dat verder niet verder verduidelijken – dat Obamacare toch symboolpolitiek is. Weliswaar is deze stap belangrijk: elke reis begint met een eerste stap. Het zal zich – wellicht – verder ontwikkelen tot iets van een volwaardig systeem. Interessant om te blijven volgen. Vanuit alle verschillende invalshoeken. Natuurlijk ook vanuit dat van de – potentiële – patiënt, die niet bang moet zijn om failliet te gaan als-ie ziek wordt. (Hoewel veel ervan dat niet zijn – die zijn ofwel rijk genoeg of willen principieel niet dat hen iets verplicht wordt te kopen – de Amerikaanse manier van denken!). Maar, het verhaal van die cab-driver, je wordt er wat cynisch van. Er is nog een lange weg te gaan. Nog afgezien van de politieke controverse erover die voorlopig en zeker tot de verkiezingen zal blijven bestaan.

En toen we het vliegveld begonnen te naderen herinnerde ik me van 2 jaar geleden dat de Metrolijn naar het vliegveld in aanbouw was. Het is nu vrijwel ondoenlijk om met bagage met het openbaar vervoer, gewone metro en overstappen op lijnbus, naar het vliegveld te komen. En het is een afstand van 48 kilometer, met veel tussenstops. “Is die al klaar?”, vroeg ik. Over 1,5 jaar. Dan zal ook het inkomen van de taxichauffeurs dalen. Net als dat van de artsen. Alleen veel meer.

… en dan komt de taxi die me naar Dulles International Airport brengt. Anderhalve week New York en Washington zijn voorbij. Zit nu bij Starbucks – gratis wifi – terug te blikken.

NY heeft me haar karakter – in al haar diversiteit – weer laten zien. Uptown, downtown. Het straatbeeld laat zien dat de hele wereld er woont. Alle geluiden van de stad omringen je. Maar, for a city that never sleeps, krijgen geluiden ook een heel andere sfeer: Bryant Park, zo om een uur of 9 ‘s-avonds, is voor mij de ontdekking in NY geweest. Met een biertje (of 2) genieten van de relatieve rust die de stad daar biedt, met Chrysler Building en Empire State als decor. Proef daar de sfeer door bewust de lucht in te ademen.

Ook DC weer bezocht. Iets meer gericht op één van m’n hobby’s: journalistiek. Newseum dus. Waar je nieuws gepresenteerd krijgt en zelf betekenis eraan kunt geven. En iets van het vak meekrijgt: de interactieve ‘journalism en ethics exhibit’ is één van mijn favorieten.

En, zowel in NY en DC, leuke gesprekken gevoerd. Dank Hugo, Jacqueline, Guus en Eelco (en Tom, voor een volgende keer). Zo goed om gedachten te toetsen en weer het één en ander van je vak mee te krijgen. Voor Nederlandse kijkers en lezers, vanuit Amerikaanse cultuur, verhalen maken, verhalen zoeken. Out-of-the-box denken, volhardend zijn, improviseren. Soms knap lastig maar dan ook bevredigend. Voor mij meer dan slagroom op de taart om dat te horen.

Maar om de VS echt te begrijpen, hoe Amerikanen voelen en denken, daarvoor moet je niet in NY en DC blijven. Daarvoor is het heartland bedoeld: Ohio, Kansas, South Carolina.

Een mens moet wat te wensen houden…

Ben nu in Washington. Je leest er wel over, maar nu zie je het verschil met New York ook: het straatbeeld daar is er één van mensen. Rauw, hard, direct, eerlijk (op die banken na dan). Het straatbeeld van DC is er één van gebouwen. Je ziet het als je door de stad loopt. Je moet bij die gebouwen op zoek naar de mensen erachter. Ga die gebouwen dus in. (Ook overigens verstandig: het is 37° met een luchtvochtigheid van 70%.)

En dan blijken achter die façade onrijmbare tegenstellingen te zitten. Kijk naar het Newseum, het museum over nieuws en journalistiek. Op de gevel staat het First Amendment op de Amerikaanse Grondwet van de VS: “Het congres zal geen wet maken die (…) de vrijheid van meningsuiting beperkt, of die van de pers (…).

Over de vraag “wat is nieuws?” kun je een goede boom opzetten. Ik laat ‘m hier even buiten beschouwing. Het brengen van nieuws is iets anders, en moet aan één criterium voldoen: betrouwbaarheid. Dat is de functie van journalistiek: zo objectief mogelijk laten zien wat gebeurt. Feiten, verdieping, duiding. En dan gaat het als bij een goede voetbalcommentator: registreren, analyseren, becommentariëren.

In die volgorde, en los van elkaar.

Dat dat in de VS anders is, laat een kaart in het Newseum zien. Van Democraten, Republikeinen en “Onafhankelijken” afzonderlijk vindt minimaal de helft dat de media vooringenomen zijn. Het nieuws wordt gebracht eerst vanuit het eigen commentaar, de eigen invalshoek van de TV-zender, van de krant. De kijker, de lezer staat centraal, en wil bevestigd worden in het eigen gelijk. Met als bemesting de kijk- en oplagecijfers – het nieuws moet verkocht worden. Zo worden cocons gecreëerd waarin andere zienswijzen, andere werelden niet meer bestaan. Het grote argument hierbij: vrijheid van meningsuiting en vrijheid van de pers! De oorspronkelijke bedoeling totaal omgedraaid: een onrijmbare tegenstelling.

Gelukkig zijn er ook nog neutrale media – met name weblogs: www.politico.com is een goed voorbeeld en verwijst naar andere relevante sites. Die van de Washington Post lijkt ook goed.

En als je op Pennsylvania Avenue even doorloopt, kom je bij Capitol Hill, met het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. Ook daar weet je dat het precies hetzelfde in elkaar zit. Het is een prachtig gebouw, je kunt er mooie foto’s van maken. (Dat doen veel mensen dan ook, waarbij ik altijd aan mijn vader denk, die dan, in het analoge tijdperk, steevast zei: “ga ervoor staan, of koop anders een ansichtkaart!”). In het Visitor Center krijg je een werkelijk tranentrekkende film te zien over bouw en instituut. Gedragen muziek, mooie wat genoemd wordt ‘overvloeiers’ van beelden, een gedragen stem. Terwijl je weet dat het vertrouwen in de Amerikaanse politici die het gebouw bevolken, laag is. Het is net als bij de media: “wat wilt u horen?”. Dat verkondigen die vervolgens. Reken niet via een debat (de oorspronkelijke bedoeling van het Eerste Amendement met de vrijheid van meningsuiting) op een compromis. Gevaarlijk! Net als de media moeten politici iets verkopen: hun standpunten. Zichzelf. Deadlock, stilstand is het gevolg. En de Amerikanen zich maar afvragen wat daar op die heuvel gebeurt.

Je moet alles afgeven wat los kan, maar dan krijg je ook wat: kon vandaag in het Huis van Afgevaardigden een korte vergadering bijwonen vanaf de publieke tribune. En daar zie je wat de VS ook kenmerkt: wellevendheid, voorkomendheid, decorum. Uiterst nette en beleefde omgangvormen. Da’s mooi om te zien en doet aangenaam aan.

Het blijft werkelijk een intrigerend land.