Some thoughts on some news

Lees geen gewone reisgids. Lees het boek van een oud Amerika correspondent, bijvoorbeeld Jan Tromp: “In New York”. Neem de metro naar Central Park. Waar New York de stilte voor zichzelf bewaart. Op af en toe een vliegtuig na: geen stadsgeluiden. Ga op het gras zitten en kijk. Twee jongens die een rugbybal overgooien. Een gezin dat aan het picknicken is. Verderop ligt een stelletje verstrengeld wat te zoenen. In Ohio, Kansas of South Carolina zouden ze onmiddellijk zijn gearresteerd wegens obsceen gedrag. Niet in New York City. Ga op het gras liggen en luister. Geluiden dragen hier ver. Hoor de conversaties van die sportende jongens. Die van de kids van dat picknickende gezin. Dat stelletje ligt gelukkig verder weg. New York heeft het nodig: stilte. En het biedt de stad meer: zuurstof en verkoeling. Dat ruik en voel je. In Central Park kan het. In Central Park moet het.

Gelegen overigens in uptown New York. Niet alleen geografisch, maar ook demografisch. Het is het meer luxe deel van de stad, met van die Bill Cosby-huizen. De metrostations zijn er net iets schoner. De mensen beter gekleed. Waar de appartementen een prachtig uitzicht hebben. En waar de appartementen, en de bewoners ervan, worden bewaakt door een portier, een doorman. Die alles over de bewoners weet, de sociale controle is groot. (Maar dat individualisme dan? Weer zo’n rare Amerikaanse paradox. New York is een klassenmaatschappij. Lagere klassen maken het leven van hogere mogelijk – binnen de grenzen van wet en Amerikaans fatsoen, maar dan in alle vrijheid). Mooiste zin uit het boek van Tromp: “van alle doormen die alles wisten, wist Joe het meeste”.

Neem de metro terug naar ‘downtown’. En zie en hoor de drukte weer: de onvoorstelbare hoeveelheid auto’s op zo’n kleine oppervlakte, met het continue geclaxonneer. Het echte New York? Op die vraag bestaat, denk ik, geen antwoord. Er zijn er zoveel van in één: New York City.

Je interesseert voor en verdiept je in de Verenigde Staten van Amerika. Je volgt de (politieke) ontwikkelingen in het land. Op afstand. Maar: nu ben ik er. Tot en met zaterdag in New York en dan Washington DC.

Nu dus New York. Ik ben er voor de tweede keer. En doe nu niet de standaard attracties. Zoals vanmorgen de Federal Reserve Board of New York, zeg maar De Nederlandse Bank hier. Met exposities over een van de taken van de Bank: goed toezicht houden op commerciële banken. Toezicht, opdat die hun maatschappelijke taak goed kunnen uitoefenen. Ik moet glimlachten: we weten wat de financiële crisis heeft veroorzaakt. Of, zoals ik laatst hoorde: “then along came Lehman Brothers”.  De tegenstelling blijft onwezenlijk.

Ook een plek waarnaar ik op zoek ga: Battery Park. De Nederlanders kochten Manhattan in 1626 voor 60 gulden, en hesen hun vlag, die nu de stadsvlag van New York is: Orange, Blanche, Bleu. Lees het boek van Twan Huys, oud correspondent voor Nieuwsuur.

Hier vallen me ook de tegenstellingen weer op die de VS kenmerken. Men is er voorkomend, wellevend, formeel, en behulpzaam. Stond vanochtend even de plattegrond te bestuderen. Binnen twee minuten: “Can I help you?” Dat kon-ie. (Jan Tromp, oud-correspondent voor de Volkskrant, beschreef het). Maar New Yorkers zijn ook niet te beroerd om elkaar uit te schelden. Al is dat misschien typisch New York. En: extreme armoede en puissante rijkdom op werkelijk dezelfde vierkante kilometer. Dat voelen ze beiden als compleet normaal.

En natuurlijk: New York is niet Amerika. Daarvoor moet je naar Ohio, of Kansas, of South Carolina. Maar kijk naar de mensen, niet de gebouwen: het geeft een voorzichtige indruk van de VS.

Vanavond gegeten met een goede kennis. Alles weer even doorgenomen in een Manhattan restaurant: Amerikaanse politiek, en ook datgene wat me altijd zal blijven boeien: wij in Nederland denken Amerika te kennen, maar begrijpen zullen we het nooit doen. Tenzij je echt bereid bent je in de cultuur te verdiepen. “Ieder voor zich en God voor ons allen” is hier voelbaar, bijna tastbaar. Dat is het fundament van de Amerikaanse samenleving. In Nederland, of Europa zo je wilt, is solidariteit in meer of minder mate het fundament. De twee werelden zullen elkaar, in cultureel opzicht, nooit raken. In die zin moet ik mijn mening bijstellen: in New York kun je dat – althans ik – veel beter waarnemen dan in Washington: daar is het veel meer gesegregeerd. Als je het daar niet opzoekt, zie het niet. En in DC moet je het niet opzoeken: niet ongevaarlijk.

En New York – ook toegegeven! – is toch een leukere stad. Want: ben van plan na gegeten te hebben terug te gaan naar het hotel. Maar: besluit een avondwandeling door New York te maken. En dan ervaar ik de stad. Ik lees over de VS, ik correspondeer erover. Maar nu, zeker na zo’n gesprek, daalt het in: ik wandel over 6th Avenue, en besef dat ik er ben. Man! Ik voel de stad. Ik ruik de stad. Ik zie mensen zitten, in Bryant Park. Ik besluit ze te vergezellen, en neem twee biertjes. Ik ga zitten. Om te ervaren dat ik er ben. Het is zo: om te voelen, te ruiken. Niet kijken, maar zien. Ik kijk naar het verlichte Chrysler Building. Ik kijk naar het Empire State Building. Maar ze vormen het decor. Voor die ervaring van vanavond: being there.

Neem een taxi terug. Achterin zitten, niet nadenken, indrukken verwerken. Moet alleen die driver wel even uitleggen waar m’n hotel zich bevindt…

Het is nog vroeg, maar ongetwijfeld staat uw campagne in de steigers, en hoopt u in november herkozen te worden. Met welke boodschap gaat u uw campagne in? Wat is het toekomstperspectief waarmee Amerika nog 4 jaar met u optrekt?

Het zal wel spannender worden dan 4 jaar geleden. Toen stond er ‘s nachts een mensenmassa bij de hekken van het Witte Huis te schreeuwen dat Bush net zo goed direct kon opkrassen. U heeft uw overwinning toen voor een deel te danken aan de collectieve boosheid op uw voorganger.

En ook straks zult u kunnen profiteren van de verdeeldheid binnen de Republikeinse partij. Het gaat bij hen nu niet om verschillen tussen personen, die eigenlijk hetzelfde over de belangrijkste onderwerpen denken. Het gaat – veel meer dan voorheen – om verschillen tussen die ideeën. Het uitgesproken conservatisme van Rick Santorum spreekt veel Amerikanen aan. Daarin zoeken Amerikanen – in economisch moeilijke tijden – hun eigenwaarde. (Vertelt u het maar niet verder – straks heb ik een ‘guns-and-religion’ gaffe aan mijn broek.)

Uw land, Mr. President, is een land dat voor ons Europeanen moeilijk te begrijpen is – en andersom. In onze media zijn reportages te zien en te lezen geweest over tentenkampen en andere verzamelingen van zelfgemaakte hutjes, op verschillende plekken in Amerika. Slachtoffers van de economische crisis: huis kwijt, baan kwijt. Maar zijn het slachtoffers? Zij zelf zien het veel genuanceerder: het is een ‘temporary setback’, en het zal in de toekomst stellig beter gaan, zo redeneren zij. Gelukkig doet men in uw land veel aan liefdadigheid – dat haalt de scherpste kanten van individueel en collectief leed af. Maar toch: optimisme is de kurk waarop uw land drijft. Zelfbewustzijn maakt de Verenigde Staten sterk. En het “ieder voor zich en God voor ons allen” is de paradox van uw land: gaat het met elke individuele Amerikaan goed, dan gaat het met de samenleving als geheel goed.

Kortom, Mr. President, ik ben zo benieuwd: wat ís uw toekomstperspectief voor Amerika bij de komende verkiezingen? De bankencrisis, de huizencrisis, de banencrisis, het zullen de concrete economische thema’s in de campagne zijn. U heeft ervaren dat hervormingen weerbarstig zijn. Dat is voor een belangrijk deel het gevolg van de opstelling van de 535 leden van het Congres, die de maatschappij sterk infecteren met hun polarisatie.

Maar Amerika begint voorzichtig een immuunsysteem te ontwikkelen. Warren Buffet roept, als onderdeel van zijn ideeën over het belastingstelsel, zijn collega-vermogende Amerikanen op meer belasting te betalen. Overigens niet geheel succesvol. Maar gaat u daarop inspelen, en dat sentiment – bottom-up – cultiveren? Veel belastinggeld is gaan zitten in het redden van banken. Het komt steeds meer aan de oppervlakte dat de Amerikaanse belastingbetaler daarvan graag wat terug ziet. Gaat u daarmee dat deel van het bedrijfsleven dat innoveert, dat nieuwe dingen creëert, stimuleren? Daarin hebben de Verenigde Staten van oudsher geëxcelleerd. Het heeft – het olievlekeffect – een grote spin-off voor de rest van de Amerikaanse economie.

Het duurt nog even, Mr. President. Maar dat verhaal moet staan. Toon uw leiderschap. Kapsel de infectie, genaamd Washington, DC, in. En laat uw ‘acceptance speech’ op 3 september op de Democratische Nationale Conventie staan als een huis. Zonder ‘foreclosure’ in de maanden daarna.

Het is 6 november 2012, 23 uur Amerikaans oostkusttijd. De Verenigde Staten hebben hun nieuwe president.

Alles, maar dan ook alles het afgelopen jaar is terug te voeren op de diepe verdeeldheid in Washington. De verhoudingen tussen Democraten en Republikeinen zijn ver en zichtbaar gepolariseerd. En dat voor een president die vond dat ook de manier van politiek bedrijven rijp was voor “change”. “Bi-partisanship”, zo zei Obama in z’n overwinningsspeech, op 2 dagen na vandaag 4 jaar geleden, geeft de Verenigde Staten weer slagkracht. Nationaal en mondiaal. Het is mislukt.

Ook mislukt: het revitaliseren van de economie, het meest belangrijke campagnethema.
Nu, november 2012, is er voor veel Amerikanen nog geen bestaanszekerheid. En dat is, voor een zittend president, een groot probleem.

En dus volop kansen voor de Republikeinen. Hebben ze die uitgebuit?

Uiteindelijk ging de strijd om de nominatie tussen Mitt Romney en Rick Perry.

Romney is het niet geworden. De Tea Party kon een effectieve buitenspelval opzetten. De
machtige, ultra-conservatieve rechterflank van de partij creëerde een speelveld met een groeiende groep onafhankelijke kiezers. Romney probeerde die independents aan zich te binden door gematigde standpunten in te nemen. Speelt-ie ze de bal toe, trekt de Tea Party zich onmiddellijk terug. Geen campagneschermutselingen: verdeeldheid. Romney is de conservatieven wel tegemoet gekomen, maar iedereen wist dat de tegenpartij de campagnespotjes op dat moment aan het monteren was: “flip-flopper”! En onderbelicht, maar wel belangrijk is gebleken dat een Mormoon niet goed ligt bij Amerikaans-conservatieve christenen.

En dus kreeg Perry de nominatie, de gouverneur en houwdegen uit Texas. “I’m
actually for gun control – use both hands!” is een opmerking die columniste Maureen Dowd van de New York Times de Republikeinen als de “How great is it to be stupid?” party deed karakteriseren. Maar hij is goed gecoacht. Met hem heeft de campagneleiding erop gemikt dat Amerika nu aan een type doener behoefte heeft. Die appelleert aan de luide roep van Amerika: “Just get the job done! Zo hebben de Republikeinen Obama ook ‘geframed’ de afgelopen campagne. Als een denker bij wie weinig uit z’n handen is gekomen.

En – paradox! – juist dat speelt Obama in de kaart. Hij heeft zich het afgelopen jaar als staatsman gedragen. Iedereen opgeroepen z’n gezond verstand te gebruiken. En dat er met hem best te praten viel over zijn hervormingen: gezondheidszorg, het schuldenplafond, het
beëindigen van de oorlog in Afghanistan, de American Jobs Act. Concessies wilde doen – zelfs als dat tot ongenoegen binnen z’n eigen partij leidde. Maar dat het land in een deadlock zit door de starre en onwrikbare houding van de Republikeinen. Met de Tea Party houden ze eigenlijk zichzelf gegijzeld. “If there isn’t any leadership within the Republican Party, how could they run the country”?

En de economische crisis? Die is begonnen bij de banken. “Greed is good!” pleegt (The) Donald Trump, Amerika’s grootste vastgoedmagnaat, te zeggen. Obama heeft dat beeld op de Republikeinen geplakt. Het is voor hem nog lastig geweest deze boodschap uit te dragen. Het was namelijk dezelfde als die van de “Wall-and other Streets Occupiers”. Om niet als “links” neergezet te worden, wilde Obama niet daarmee eigenlijk niet  geïdentificeerd worden. Het zou hem een dilemma hebben opgeleverd. Met zulke vrienden heb je geen vijand nodig. Gevaar is er niet geweest. Door gebrek aan organisatie hebben de Occupiers geen rol in de campagne gespeeld.

En zo hebben Perry en Obama de afgelopen maanden nek-aan-nek gelegen in de opiniepeilingen. De verkiezings-strijd was bitter. In een sfeer van een verziekt klimaat waarin de politiek zich verder van Main Street vervreemdt.

Is het Amerikaanse volk murw? Veel meer dan bij eerdere verkiezingen heeft de opkomst
vandaag de uitslag bepaald. Wat hebben de onafhankelijke kiezers gedaan? Het is
6 november 2012, 23 uur Amerikaans oostkusttijd en de exit-polls van de westelijke staten komen binnen: Washington, Oregon, California. Die laatste (met 55 kies-mannen) geeft de doorslag. Obama wint. Met minder dan 55 kiesmannen.

Disclaimer 1. Iedereen die enige waarde toekent aan bovenstaande voorspelling, leze “Game Change” van Mark Halperin en John Heilemann. Daarin beschrijven zij gedetailleerd oneindige rollercoasters die de Democratische en Republikeinse campagnes in alle opzichten in 2008 waren. Voortdurend onverwachte ontwikkelingen en wendingen (game change) verwezen bijna iedere tot dan toe gemaakte analyse en voorspelling naar de prullenbak. De campagne van 2012 zal niet anders zijn. Alles zal anders lopen. Gelieve mij daarop niet aan te spreken.

Disclaimer 2. Deze voorspelling is mijn analyse en weerspiegelt niet mijn mening.

16-10-2011

Beste Margriet,

En dus illustreert je laatste rubriek (http://bit.ly/krctaq) de trage weg die het thema ‘ras’ en ‘zwart zijn’ aflegt. Van je onderdrukt weten, via je geïntimideerd voelen, tot, een volgende fase. Je geïntimideerd voelen omdat, ondanks alle goede bedoelingen ten spijt, ja zelfs de verkiezing van een African-American tot president ten spijt, de suprematie van blanken – ook in hun eigen ogen – nog steeds geldt. ‘Trots’ en ‘waardig’ waren en zijn nog steeds de sleutelwoorden in het leven van African-Americans.

“Uw Scandinavisch uiterlijk is hier niet de norm”. “Uw gedrag is niet de norm”, willen de Joodse buurtbewoners daarmee zeggen. Buurtbewoners, die het gevoel van onderdrukking begrijpen. Pas als blanken zich nederig maken – wat ze niet willen en wat ze niet kunnen – pas dan is ras in de VS geen issue meer.

En dus zijn het nog steeds gescheiden bevolkingsgroepen. Een levenshouding die bij beide groepen eeuwen zo geweest is, verandert niet in één of twee generaties, laat staan bij wet.

Dank voor de columns. Dank voor het illustreren van het dagelijks leven in de VS, een mogelijkheid om dat enigszins te begrijpen. Wat diep in een cultuur verankerd zit, is voor een “vreemde” moeilijk zichtbaar en pas na enige tijd te begrijpen. Dan nog het overbrengen aan lezers met hun Nederlandse ogen en oren. Het lijkt me het moeilijkste voor iemand die bericht vanuit een ander land te doen.

Sterkte met de verhuizing en re-integreren (toch!).

Beste groet, Ed Harms