Werken aan vertrouwen.

“Terwijl de wereld zoals wij die kenden ophield te bestaan”, schrijft Marc Chavannes in 2006 in zijn boek ‘Op de As van Goed en Kwaad. Amerika achter de schermen’. Ik weet nog dat ik, op 11 september 2001, ’s middags om een uur of half 4 ook dacht: vanaf nu zal de wereld niet meer hetzelfde zijn. Een wereld met veranderde verhoudingen, en een wereld met een grotere collectieve angst en onzekerheid.

Tien jaar later is Osama bin Laden uitgeschakeld, in een operatie onder leiding van een nieuwe Amerikaanse president. Een president die is gekozen om af te rekenen met het beleid van zijn voorganger, George Bush. “Change You Can Believe in”, was de winnende verkiezingsleus van Barack Obama. Die de Amerikanen, en de wereld, weer vertrouwen wilde geven: “Yes, we can”.

Dat was nodig. Bush begon een oorlog in Irak die, met de kennis van nu, niet gerechtvaardigd was. En een oorlog in Afghanistan, meer direct gericht op het moslimfundamentalisme. Maar een oorlog die geen economisch alternatief bracht voor ’s werelds grootste papaverexporteur. Oorlogen die veel mensenlevens hebben geëist, ook die van Nederlanders. Voor hun nabestaanden zal de zal de wereld, zonder hun geliefde, nooit meer dezelfde zijn.

Economische crisis
En dan breekt, in oktober 2008, de financiële- én economische crisis uit. Zeepbellen barsten altijd, vroeg of laat. En economische onzekerheid is bestaansonzekerheid. Lijfelijk. En in een wereld, waar economieën onomkeerbaar met elkaar verweven zijn, blijft dat niet beperkt tot de eigen omgeving. Onzekerheid neemt toe, en je opsluiten in de veiligheid daarvan is een primaire reactie daarop. De paradox van de globalisering.

Het vertrouwen is nog niet hersteld, verre van. Maar daar moet en kan aan gewerkt worden. Reflecteer op hoe we crises aanpakten en aanpakken. De Verenigde Staten zijn de oorlog in Irak begonnen zonder duidelijk doel want zonder feitelijk mandaat van de Veiligheidsraad. En die alleen al de VS $300 miljoen per dag (!) heeft gekost. Voor een land dat dat geld niet had.

Fouten maken hoeft niet erg te zijn. Niet van fouten leren is dat altijd. Verpak de lessen die we kunnen trekken uit de financiële crisis in strakkere regelgeving. Die wereldwijd kan gelden en die past in een vrije markt economie: losse teugel, vaste hand. En hanteer een ander perspectief: laat het ultra-korte termijn denken dat het economisch handelen nu domineert, los!

Dat is de belangrijkste (maar idealistische?) opdracht die 10 jaar 9/11 ons geeft. Dan ontstaat een vertrouwen dat dieper gaat dan vòòr 9/11. Dan houdt een wereld op te bestaan zoals we die nu kennen.